Zeytinin Kadim Tarihi

Tarihi, medeniyetin temellerine dayanan zeytin birçok efsanenin ve keşfin kaynağı olmuştur. Günümüzden 8000 yıl öncesine gittiğimizde bile karşımıza çıkacak olan zeytinin tarihinden siz değerli Tirya takipçilerimize kısaca bahsedelim...

Nuh Peygamber'den, Antik Yunan'a, Mısırlılardan, Roma İmparatorluğu'na kadar tarihe irmek irmek işlenmiş olan zeytinin ve zeytinyağının yararları, zeytinin insanlık tarihindeki rolü kadar önemlidir. Ege Denizi'nde yer alan Santorini Adası'nda yapılan arkeolojik çalışmalarda ortaya çıkan zeytin çekirdeği ve zeytin yaprağı fosilleri M.Ö. 3700 yılına ait olduğu bilim insanları tarafından tespit edildi fakat ilk zeytin ağacının nerede ve hangi medeniyet tarafından dikildiği henüz bilinmemektedir. Günümüz zeytin ağaçlarıysa yabani ağaçların aşılanarak ehlileştirilmiş, bolluk içeren formudur.

Zeytin yetiştiriciliği ilk kez M.Ö. 4000 yıllarında bulunduğumuz topraklarda yani Anadolu'da başlamış olup, Akdeniz'in tamamına yayılarak devam etmiştir. Anadolu'dan getirilen fideler Girit Adası'nı zeytinle tanıştırdı ve bu ada o günden itibaren 3000 yıl boyunca zeytin ve zeytinyağı kültürünün tüm Akdeniz'e yayılmasında önemli rol oynadı. Zeytin ve zeytinyağının elde edilme teknolojisi, depolanması ve tüccarlığı Akdeniz'de oldukça gelişti. Yöre insanları buralardan elde ettikleri zeytin ve zeytinyağını ihraç ettiler ve böylece adanın kazancı artmış oldu. 

Knossos ve Faitos saraylarının kalıntılarında zeytinyağının elde edişiyle ilgili önemli belgeler bulundu. Zeytinyağı üretimi, saklandığı kaplar, zeytinlikte eğlenen insanları gösteren duvar resimleri vs. bu saray kalıntıları arasındaydı. Antik Yunan'da mitolojik olarak bilim tanrıçası olan Athena aynı zamanda zeytin ağacının da koruyucu tanrıçasıydı. Aristo bu ağaç hakkında eserlerinden sıklıkla bahsetmekteydi. Eflatun ise üzüm asmasının yanında zeytin ve zeytinyağının eşsiz bir tüketimi olduğuna vurgu yapmaktaydı. Atinalılar kişi başı yıllık olarak 30 litre civarında zeytinyağı tüketiyorlardı. M.Ö. 1035 yılında tahta çıkan İsrailoğulları'nın kralı olan Soul'un alnına zeytinyağı sürülerek kutsanmıştı. O kutsamadan sonra İbranicede günümüzde de kullanılan bir deyim vardır. Bu deyim bir insanın ne kadar sağlam karakterli olduğunu ifade etmek için kullanılır. İyi insanlar anlatılmak istenirken “halis zeytinyağı gibi” derler.

Zeytin ticaretinin yapılması için Akdeniz’de özel gemiler yaptırılmış, zeytincilik zamanla yayılmıştır. Amerika’nın zeytin ile tanışmasını sağlayanlar İspanyollar olmuştur. Zeytin, misyonerler tarafından 16. ve 17. yüzyıllarda, önce Meksika’ya götürülerek yetiştirilmiş, zamanla Kaliforniya’ya ve Güney Amerika’ya yayılmıştır.
Zeytin ağacı akıl ve zaferin, zeytin dalı barışın, zeytinyağı da saflık ve sadeliğin sembolü olmuştur.